آرامگاه بی بی شهربانو

در دامنه جنوبی کوههای شهر ری زیارتگاهی دیده می شود که منسوب به شهربانو، دختر یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی است که در حمله اعراب به ایران به همراه خواهرش به اسارت گرفته شد. در بعضی روایات آمده است که شهربانو به همسری امام حسین (ع) درآمد و امام سجاد (ع) ثمره این ازدواج است. به همین دلیل در این مکان بقعه ای ساخته شده و زیارتگاهی برای عوام گردیده است. عوام معتقدند شهربانو از صحنه عاشورا با ذوالجناح، اسب امام حسین گریخت و در کوههای ری به جای این که بگوید یا هو مرا دریاب گفت یا کوه مرا دریاب و کوه شکافته شد و شهربانو را از گزند دشمنان در امان داشت و در همان کوه نیز برای همیشه آرام گرفت. در این که این مکان قبر انسانی از خانواده معتبری است شکی نیست. چرا که بر روی قبر بزرگ زادگان مقبره می سازند. بر اساس تحقیقات خانم مری بوریس، باستان شناس معاصر، این قبر در نزدیکی چشمه آبی قرار دارد و بانو یا شهربانو نامی بوده که زرتشتیان آناهیتا یا آناهید الهه آب را با آن می خواندند، نکته دیگر این که آناهید را فقط زنان باید زیارت می کردند و این زیارتگاه را نیز فقط زنان باید زیارت کنند. داستان دیگری نیز در یکی دیگر از زیارتگاههای زرتشتیان به نام بانوی پارس در یزد وجود دارد که منسوب به شهربانو است بنا به همه این دلایل، احتمال آن می رود که این مکان معبد آناهیتا الهه آب و باروری و نیایشگاه زرتشتیان باشد. از آنجایی که روایاتی مبنی بر فوت شهربانو در اثر بیماری بعد از تولد امام سجاد وجود دارد و مراجع بزرگ شیعه نیز احتمال این که این مکان آرامگاه بی بی شهربانو همسر امام حسین باشد را بسیار کم دانسته اند و با درنظر گرفتن اینکه یزدگرد سوم در زمان مرگ 35 سال بیشتر نداشت و دختر وی باید نوجوان بوده باشد و باردار شدن وی بعد از 6 سال از امام حسین نیز نمی تواند منافاتی با واقعیت داشته باشد، اما دق کردن به خاطر کشته شدن پدر، اسارت، آوارگی را محتمل تر دانسته اند. برخی معتقدند شهربانو بعد از مرگ در بقیع به خاک سپرده شد که این قصه با واقعیت هم خوانی بیشتری دارد، چرا که در یزد هم دو مقبره به شهربانو این شاهزاده بخت برگشته ایرانی منسوب است. از خرافات دیگری که در مورد این بقعه می گویند می توان به این موضوع اشاره کرد که اگر مردی که سید نباشد وارد حرم شود تبدیل به سنگ و میخ می شود چون به صاحب بقعه نامحرم است. بر اساس تحقیقات خانم بوریس معماری هسته اصلی بقعه به دوران پیش از اسلام و عهد ساسانی بر می گردد و احتمال این که کلا اینجا معبد آناهید الهه آب باشد بسیار بیشتر است. چرا که در دامنه شمالی همین رشته کوهها برج خاموشان، آرامستان زرتشتیان قرار دارد و معلوم می شود در شهر ری زرتشتیان زیادی سکنی داشتند و وجود آرامستان و نیایشگاه زرتشتی در این حوالی چیز عجیبی نیست.

معماری آرامگاه بی بی شهربانو
کلا بنای سنگی نخستین معماری مربوط به عهد پیش از اسلام زمان ساسانی را دارد. از درب ورودی اصلی مقبره سنگی بوده و به یک سالن دراز ختم می شود که سقف آن طاق مانند و آجری است. در زمان آل بویه و سلجوقیان که هر دو مسلمان بودند صحنی به عرض 22 متر و طول33 متر برای این آرامگاه ساخته شد. دیواره شمالی آرامگاه کوه است و دیواره های دیگر از سنگ و ساروج ساخته شده است. صندوقی داخل بقعه است که روی آن عدد 888 درج گردیده و احتمال سال وفات را نشان می دهد که ربطی به سال وفات شهربانو ندارد. چون شهربانو در سده 6 هجری زندگی می کرده است. در زمان آل بویه یه مرقد 3 متری چهارگوشه برای قبر ساختند و یک صحن کوچک به مرقد اضافه کردند. در زمان صفویه در قسمت شمالی یک اتاق برای متولی مرقد ساخته شده است. درب ورودی در شرق مرقد، در زمان صفویه اضافه شده و در زمان قاجار روی آن گچبری ها و تزییناتی انجام شده و کتیبه ای مربوط به سازنده روی آن حک شده است. جایی که الان سر در مرقد می باشد متعلق به حیاط سنگی مرقد بوده و از شکل اتاقی که دیوارهای سنگی دارد معلوم است کل بنا از سنگ ساخته شده بوده. در قسمت پایینی بقعه غاری وجود دارد که مردم داخل آن شمع روشن می کنند و حوائج خود را از خدا می خواهند. بقعه روی حرم نیز توسط دیلمان ساخته شده است.

ثبت ملی
در سال 1315 این اثر با توجه به این که مورد توجه زرتشتیان عالم بوده است و از لحاظ گردشگری هم در داخل هم در خارج توجه علاقه مندان به هنر معماری را به خود جلب کرده است به شماره 256 ثبت ملی گردید.

دسترسی
با وسیله نقلیه شخصی: کوه بی بی شهربانو در جنوب شرقی شهر ری واقع شده است. برای رفتن به آن لازم است به شهر ری رفته و از بزرگراه تهران-ورامین وارد جاده امین آباد شوید و سپس به جاده بی بی شهربانو بپیچید. در انتهای جاده کوه بی بی شهربانو و امامزاده روی آن نمایان می شود.

◉ آدرس: تهران، شهر ری، بزرگراه تهران-ورامین، جاده امین آباد، جاده بی بی شهربانو، دامنه جنوبی کوه بی بی شهربانو

.
منابع:
گوگل مپ | https://www.google.com/maps
ویکی پدیا فارسی | https://fa.wikipedia.org
توریستگاه | https://www.touristgah.com
سیری در ایران | https://seeiran.ir

اِکسپــو

نمایشگاه آنلاین تجاری ویژه برندها و مشاغل اصناف گوناگون

پردیس سینمایی

تماشای آنلاین هزاران فیلم سینمایی، انیمیشن، مستند

پــلازا

مجموعه‌ای آنلاین با موضوعات فرهنگی، علمی، ادبی، سرگرمی

بــــازار

بازار آنلاین کسب‌وکارهای گوناگون و عرضه‌کنندگان کالا و خدمات

گــالـری

گالری آنلاین آثار هنری و صنایع دستی هنرمندان ایران

سنتــر مــال

مرکز خرید آنلاین با مجموعه‌ای از کالاها و خدمات گوناگون

اخبـار و رویداد

جدیدترین رویدادهای خبری تهران و ایران

تهـران‌گـردی

راهنمای جامع و معرفی جاذبه‌های گردشگری تهران و شمیرانات

ژورنـال‌ و دانشنامه

مجلات آنلاین با موضوعات مختلف و بخش‌های گوناگون

شهـر کودکـان

مجموعه‌‌ای جامع فرهنگی، سرگرمی، ادبی ویژه کودکان و نوجوانان

error: Alert: Content selection is disabled!!