شوش تهران یکی از محلههای قدیمی در محدوده منطقه ۱۵ تهران قرار دارد. محله شوش، میدان شوش و بازار شوش تهران از شناخته شدهترین نامها درباره این محله است. محله شوش از جمله محلههایی است که در روند گسترش شهر تهران، بسیار سریع وارد تهران شد و توانست به عنوان محلهای مستقل پیشرفت کند. محله شوش از بسیاری از محلههای تهران قدیمیتر است و به همین دلیل از شناخته شدهترین محلههای تهران است. محله شوش در گذشته جزء اراضی غار بود. دو دروازه غار و دروازه شاه عبدالعظیم در مجاورت شوش بودند و این موضوع تردد ساکنین را بین این دو منطقه تسهیل میکرد. امروزه زندگی در محله شوش همراه با ترافیک بسیار شدید به دلیل مجاورت با منطقه بازار تهران است.
.
محله شوش تهران کجاست؟
محله شوش تهران یکی از محلههای مناطق جنوب تهران است که در منطقه ۱۵ تهران قرار دارد. محله شوش تهران از شمال با خیابان شوش و خیابان نیلی، از غرب با میدان شوش، خیابان فداییان اسلام، خیابان ری و خیابان صاحب جمع و از جنوب با خیابان هفده شهریور، خیابان رضاخانی و بلوار رجب نیا محدود شده و با محلههای باغ آذری، محله مولوی، محله کوثر، محله طیب، محله مظاهری و محله بیسیم مجاورت دارد. این محله در محدودهی زوج و فرد تهران قرار گرفته و دارای محدودیت ترافیکی است. محله شوش از جمله محلههایی است که در مجاورت بازار تهران قرار گرفته است.
.
بازار شوش کجاست؟
بازار شوش بزرگترین بازار بلور فروشان تهران و ایران است. بازار شوش از جمله بازارهای تخصصی در زمینه واردات و توزیع انواع بلور و چینی و لوازم آشپزخانه است. بازار بلورفروشان شوش با نامهای دیگری مانند بازار بلور شوش و بازار بلورفروشان شوش نیز دارای شهرت است. بازار بلورفروشان شوش با تنوع بسیار بالا در انواع کالاهای تخصصی به یکی از بهترین مراکز خرید تهران تبدیل شده است. این بازار دارای ظرفیتهای بسیار گستردهای است که توانسته است بخش مهمی از نیازهای شهر تهران را به انواع سرویس جهیزیه و انواع بلورها و چینی آلات و بسیاری از ظروف آشپزخانه را تأمین کند. بسیاری از جوانانی که قصد خرید جهیزیه را برای تشکیل زندگی دارند به دلیل تنوع بسیار زیاد محصولات بازار شوش، مایحتاج خود را از این محل تأمین میکنند. بازار شوش در ضلع جنوبی میدان شوش قرار دارد.
آدرس بازار بلور شوش
تهران، میدان راه آهن، خیابان شوش، میدان شوش، خیابان فدائیان اسلام
.
میدان شوش کجاست؟
میدان شوش یکی از مهمترین میدانهای مواصلاتی محله شوش تهران است. میدان شوش در تهران دوره قاجار محل دروازه ری یا دروازه شاه عبدالعظیم تهران بود. دروازه ری یا دروازه شاه عبدالعظیم تهران، یکی از دروازههای دوازدهگانه تهران در زمان قاجار بود که در محل میدان شوش قرار داشت و بعدها با تخریب حصار تهران توسط رضا شاه، این دروازه مبدل به میدان شوش گردید. میدان شوش از لحاظ موقعیت جغرافیایی در نزدیکی مراکزی مانند بازار بلور شوش و بیمارستان شهید اکبر آبادی و بیمارستان مهدیه و قرار گرفته است. نزدیکترینایستگاه مترو به میدان شوشایستگاه مترو مولوی و نزدیکترینایستگاه اتوبوس به این میدانایستگاه اتوبوس میدان شوش بهارستان است که دسترسی به این مکان را برای مسافران حملونقل عمومی که قصد رفتن به میدان شوش را دارند آسان میکند. میدان شوش مهمترین تقاطع مواصلاتی در منطقه شوش تهران است. میدان شوش تقاطعی مهم است که خیابانهای صاحب جمع، خیابان ری، خیابان فدائیان اسلام و خیابان شوش را به یکدیگر متصل کرده و تمام دسترسیهای مهم شمالی، جنوبی و حتی دسترسیهای غربی، شرقی این محله، از میدان شوش امکانپذیر میگردد. قبل از شکلگیری میدان شوش، در این مکان یک غسالخانه و قبرستان وجود داشت. قبرستان میدان شوش در دوره رضا شاه به باغ جنت اضافه شد و غسالخانه هم سالهای بعد تعطیل شد.
.
خیابان شوش کجاست؟
خیابان شوش یکی از خیابانهای بسیار مهم جنوب تهران است. خیابان شوش در قدیم دارای ارزش جغرافیایی خاصی بود، چرا که خیابان شوش مرز حصار تهران را در زمان قاجار تعیین میکرد و در واقع باید گفت که این خیابان محل حصار تهران در زمان قدیم بود. بعدها با تخریب حصار تهران در زمان رضا شاه، خیابان شوش به وجود آمد و میدان شوش نیز که دروازه ری یا دروازه شاه عبدالعظیم در آن قرار داشت تبدیل به میدان شوش شد. خیابان شوش از میدان راه آهن تا خیابان هفده شهریور امتداد داشته و در این مسیر از تقاطعهای بسیار مهمی عبور میکند. تقاطع خیابان ولیعصر، خیابان وحدت اسلامی، خیابان رجایی، خیابان بخارایی، خیابان صاحب جمع، خیابان ری، خیابان فدائیان اسلام و خیابان هفده شهریور از مهمترین تقاطعهای خیابان شوش هستند. خیابان شوش با وجود این تقاطعها از مهمترین محورهای مواصلاتی شرقی، غربی در جنوب تهران پس از خیابان مولوی است. بازار بلور فروشان شوش نیز در ضلع جنوبی این خیابان واقع شده است..
.
دسترسی محله شوش
محله شوش تهران یکی از بهترین محلههای مرکزی تهران از نظر دسترسی است. خیابانهای هفده شهریور و خیابان شوش از مهمترین مسیرهای عبوری در مجاورت میدان شوش هستند. خیابان هفده شریور با فاصلهای بسیار کم به بزرگراه بعثت متصل شده و مسیر دسترسی به این محله را فراهم میکند.
حمل و نقل عمومی
محله شوش به دلیل قرار داشتن در محدوده مرکزی شهر تهران دارای سیستم حمل و نقل عمومی بسیار خوبی است. خیابان شوش و خیابان هفده شهریور در مسیر عبوری اتوبوسهای زیادی هستند که بین مناطق مختلف تهران در حال تردد هستند. در شمال غربی میدان شوشایستگاه تاکسی برای مقاصدی از جمله: خیابان مولوی، دولت آباد، کیانشهر، خیابان منصور، خزانه بخارائی، پایانه آزادی، میدان سپاه، میدان شهر ری، میدان امام حسین و میدان امام خمینی وجود دارد. همچنین خطوط اتوبوسرانی میدان شوش امکان دسترسی به میدان شهر ری از جنوب، میدان امام حسین و میدان بهارستان از شمال شرق و میدان راه آهن از شمال غربی را با کمترین هزینه میسر میکند.
مترو شوش
با اینکهایستگاهی به نامایستگاه مترو شوش برای دسترسی اهالی این محله به مترو وجود دارد، اما باید توجه داشته باشید کهایستگاه مترو شوش در خیابان شوش قرار داشته و فاصله زیادی را با محله شوش دارد، اما حمل و نقل عمومی قوی در این منطقه باعث سهولت دسترسی اهالی این محله بهایستگاه مترو شده است.
.
تاریخچه محله شوش تهران
محله شوش تهران از جمله محلههایی است که در زمان قاجار در خارج از حصار تهران قرار داشت. اگر بخواهیم این تاریخچه را قدری به عقب بازگردانیم باید قدری به عقب بازگشته و به دورانی اشاره کنیم که تهران دارای چهاردروازهای بود که شاه تهماسب به دور تهران کشید. قدیمیترین محلههای تهران در این حصار قرار داشتند و خط حصار تهران، خیابان مولوی بود. در زمان قاجار به جهت رشد جمعیت تهران محل حصار تهران تغییر کرده و از جنوب تا خیابان شوش پایین آمد و دروازههای شاه عبدالعظیم، یا دروازه ری و دروازه غار نیز در خیابان شوش فعلی جای گرفتند و محله شوش نیز درست در جنوب این خط قرار گرفت. دروازه ری در میدان شوش قرار گرفت و دروازه غار در جنوب میدان هرندی و در جایی قرار داشت که امروزه خیابان بخارایی از آن نقطه آغاز میشود.
دروازه ماشین دودی یا دروازه ری سالها بعد از سایر دروازههای تهران احداث شده بود. این دروازه از نظر معماری با سایر دروازهها تفاوت داشت. از جمله این تفاوتها این بود که دروازه ری تنها دروازه بدون سقف تهران بود. موضوعی که در این جا مطرح میگردد آن است که قدیمیترین راه آهن ایرانماشین دودیهای شهر ری و حضرت عبدالعظیم(ع) بود. امتیاز ساخت این راه آهن در ماه دسامبر ۱۸۸۶ میلادی از طرف ناصرالدین شاه قاجار به یک مهندس بلژیکی به نام “فایرس بواتال” اعطا شد و ختم مقاوله و گرفتن امتیاز به اهتمام یحیی خان قزوینی یا مشیرالدوله که وزیر امور خارجه بود به عمل آمد. این حصار درست در خیابان شوش قرار داشته و در جنوب این محله نیز، منطقهای قرار داشت که بعدها به نام محله شوش نامگذاری شد.
در زمان رضاشاه با آغاز روند افزایش جمعیت، حصارها و دروازههای اطراف شهر تهران تخریب شده و خندقها پر شدند. اما تا هنگام اشغال ایران توسط متفقین، مرزهای تهران تغییر زیادی نکردند و تنها میتوان گفت که جای باروها و خندقهای قبلی را خیابانهای کمربندی تهران فرا گرفتند خیابان شوش از جمله اولین خیابانهایی بودند که در زمان پهلوی اول، از خندقهای تهران به وجود آمده و با ایجاد آنها ضرر و زیانی متوجه کسی نشد. خیابانهای شوش شرقی[در جوار محله شوش شبیر] و غربی در زمان نخست وزیری رزم آرا، به وجود آمد. میدان شوش فعلی تا آن زمان معروف به دروازه شاه عبدالعظیم بود و از همان زمان به نام میدان شوش نامگذاری شد که هنوز هم این اسم باقی مانده است و نام خیابان شوش و محله شوش نیز از روی همین نام برداشت شد.
در زمان پهلوی دوم بود که تهران از چهار طرف گسترش یافت و از جنوب به شهر فیروزآباد، کشتارگاه، کورهها و گودالهای جنوبی شهر تهران رسید. در زمان قاجار در شوش شبیر فعلی، کورههای آجرپزی وجود داشته و کارگران آجرپزی نیز در اطراف این کارگاهها ساکن بودهاند. پس از کورههای آجرپزی، کارگاههای بلورسازی نیز در این محله شکل گرفته بود و کارگران بلورسازی نیز در کنار محلِ کارشان سکونت داشتند. این موضوع باعث شد تا جمعیت این محله افزایش یافته و مقدمات سکونت هر چه بیشتر در این منطقه فراهم شود. با تخریب دیوارهای تهران، این مکانها نیز به محدوده شهرتهران متصل شدند. باگذشت زمان کارگاههای یخچالسازی نیز در این منطقه به وجود آمدند. به دلیل وجود همین کارگاههای و همچنین عبور کاروانها از این منطقه جمعیت قابل توجهی از کارگران مهاجر در این منطقه ساکن شدند. محدوده منطقه شوش از خیابان شوش در شمال تا بزرگراه بعثت در جنوب و از خیابان تیر دوقلو در شرق تا خیابان آرامگاه(شهید رجایی فعلی) در غرب را در بر میگرفت. وجود کاروانسراها، وجود پایانه بین شهری و کارخانه جات موجود در محله را میتوان یکی از مهمترین دلایل جذب مهاجران و شکلگیری محله شوش به شکل امروزی آن دانست.
.
چند تن از مالکین قدیمی شوش
اراضی مناطق شوش و شبیر تابع روستای نجف آباد بوده و در اختیار مالکانی مانند شبیر، وفا و سرهنگ شقاقی بود. آقای شبیر دو دختر داشت که زمینها را از پدر خود به ارث برده بودند. از میان سه مالک یاد شده، آقای وفا تصمیم گیرنده اصلی و متولی امور زمینها بودند، نماینده وفا، شخصی به نام شاطر عباس بود. به غیر ازشاطر عباس، از افراد دیگری به نامهای حاج عبدا… صادق تهرانی و حاج عباس قادری هم به عنوان مباشران وفا نام بردهاند. صادق تهرانی وکیل وفا بود و زمینها را تفکیک کرده و به فروش رساند. بنا بر برخی روایتها، وفا، سناتور یا وکیل مجلس بود. خیابان شهید تکلی فعلی، سابقاً به نامایشان خیابان وفا نام داشت. بعد از انقلاب، سپاه پاسداران، باقی مانده زمینهای وفا را مصادره نمود. یکی دیگر از مالکین بزرگ این محدوده شخصی به نام حاج مهدی صبوری بود که صاحب کارخانه دباغی بود.
حاج مهدی صبوری نماینده سندیکای و رئیس اتحادیه دباغها بود. وی که فردی خیر بود در سال ۱۳۴۱ مسجد مهدیه و در سال ۱۳۴۵ درمانگاه مهدیه را در کنار خیابان فدائیان اسلام تأسیس کرد. بعد از سال ۱۳۵۷ درمانگاه توسعه یافت و به بیمارستان مهدیه تبدیل شد. طبقه بالای مسجد، حوزه علمیه بود که امروزه دارالقرآن شده است. مسجد و بیمارستان مهدیه، امروزه در محله مظاهری قرار دارد. شخص دیگری که بهعنوان مالک از او یاد میشود آقای محمد عظیمی و پسرشان غلامعلی عظیمی هستند. غلامعلی عظیمی، قاضی دادگستری و دوره نیز مدیر کل شهربانی بود. فرد دیگر شخصی به نام دوازده امامی بود. وی سهم دختران شبیر را خریداری کرد. زمینهایی را که دوازده امامی خریداری کرد. او از خیابان کوه گچی تا جاده دولت آباد، خیابان عظیمی و خیابان شهرزاد فعلی وسعت داشت و محله دوازده امامی نامیده میشد. پارک گلستان در محله مظاهری بین زمینهای عظیمی و دوازده امامی واقع بود.
.
خیابانهای قدیمی شوش
خیابان درخشنده
خیابان درخشنده امروز یکی از خیابانهای قدیمی محله شوش است. این خیابان در زمان قاجار، قلعه کورها نام داشت و در زمان پهلوی به دباغ خانه تغییر نام داده است. علت نامگذاری آن نیز وجود کارخانه دباغی در آن محدوده بود. در زمان پهلوی دوم، دباغ خانه محل تیمار اسبها شد و البته تعدادی از کارگاههای دباغی در این منطقه باقی ماندند. شبهای عید افرادی به این کارگاهها آمده و برای گشایش بخت و درمان نازایی و مشکلات دیگر آب دباغی میگرفتند. در زمان نخست وزیری دکتر مصدق با استفاده از وام دولتی، به جای کارخانه دباغی، مدرسهای ساخته شد و بخش دیگری از زمینهای منطقه به قطعات ۹۹ متری تفکیک شده و بعد از ساخت واحدهای مسکونی در آن زمان به قیمت ۸۰۰ تومان به مردم واگذار شد. بعدها به دلیل تأسیس کارخانه تولیدی گچ در این خیابان، نام این خیابان به کوه گچی تغییر کرد.
خیابان وفا یا خیابان تکلی
خیابان وفا یا خیابان شهید تکلی، قدیمیترین قسمت محله است. مسجد وفا نیز در همین منطقه قرار دارد. جالب است بدانید که برای افتتاح مسجد وفا، آیت ا…العظمی بروجردی و عدهای از علما از قم به این منطقه آمدند. اولین پیش نماز مسجد را نیز آیت الله بروجردی برای این مسجد تعیین کرد. اولین پیش نماز مسجد وفا حاج عبدالرزاق بود که در همین مسجد دفن شدند. مسجد وفا در قدیم به نام مسجد سنگی معروف بود. این محله مساجد زیادی داشت. مسجد الحسین در خیابان شوش، مسجد الرضوان در خیابان ۱۷ شهریور که در سال ۱۳۴۹ توسط حجتالاسلام بجستانی تأسیس شد، مسجد سعادت در خیابان شقاقی یا خیابان مظاهری فعلی که در سال ۱۳۴۹ توسط آقای رسول سعادت تأسیس شد، مسجد امام حسن مجتبی(ع) در خیابان شبیر، خیابان شهید غلامی فعلی و مسجد صدری از قدیمیترین مساجد شوش هستند. قدیمیترین هیئت محله نیز هیئت امام حسن مجتبی(ع) است که شخصی به نام اصغر شاطر این هیئت را در سال ۱۳۳۴ تأسیس کرد.
خیابان شهرزاد
خیابان شهرزاد در ابتدای مسیر ماشین دودی در میدان شوش و ابتدای دروازه شاه عبدالعظیم قرار داشت و به همین دلیل به لب خط شهرت داشتخیابان شهرزاد از میدان قیام آغاز شده و به شهرری میرسید. در حال حاضر در طول این مسیر کانال آبی به وجود آمده است. به دلیل وجود کارخانههای مختلف از قبیل سنگ تراشی، بلورسازی، کورهپز خانه و غیره و تعداد زیاد کارگران جمعیت مردان محله تقریباً ۲۰ درصد بیشتر از زنان بوده است. از حدود سال ۱۳۴۰ نیز صنف اوراقچیها وارد محله شدند و در حال حاضر بزرگترین صنف این محله محسوب میشوند.
تیردوقلو
تیردوقلو یکی از مشهورترین نامها در منطقه شوش است. داستان نامگذاری تیر دوقلو نیز در نوع خود جالب توجه است. دو نفر به نام حاج حسین طاهری و آقای نامآور کارخانهای را برای تولید برق تأسیس کردند و تا سال ۱۳۳۸ به اهالی این محله برق میفروختند. در مکان این کارخانه، دو تیر برق نصب شده بود که برق از این تیرهای دوقلو در سطح محله توزیع میشد. به همین دلیل خیابانی که در کنار این کارخانه احداث شده بود به نام خیابان تیر دوقلو معروف شد.
دلیل نامگذاری محله شوش
نام محله شوش از روی نام تمدن و منطقه شوش دانیال گرفته شده است. حکومت پهلوی داعیه ایران باستان را داشت و به همین دلیل در نامگذاری مناطق و محلههای تازه تأسیس در تهران از این اسامی استفاده میکرد. از طرفی دیگر تعدادی از مهاجران عرب تبار جنوب کشور در این محله سکونت داشتند که حضور این ساکنین عرب تبار نام این منطقه را به شوش معروف کرد.
.
امکانات محله شوش
پارک بعثت
پارک بعثت یکی از بزرگترین پارکهای جنوب تهران میباشد که قدمت زیادی داشته و با دارا بودن دریاچه مصنوعی و امکان قایق سواری در آن و همچنین مجهز بودن به تجهیزات شهربازی میتواند آخر هفته خوبی را برای ساکنین محله فراهم کند.
استخر بعثت
استخر بعثت در قسمت شمالی پارک بعثت قرار داشته و مجهز به سونا و جکوزیاست. استخر بعثت دارای سانسهای مخصوص آقایان و خانمها در طول هفته است و یکی از بهترین امکانات تفریحی در خیابان شوش است.
کانون فرهنگی و هنری کودکان
در قسمت شمالی پارک بعثت، کانونی به نام کانون فرهنگی و هنری کودکان در اختیار کودکان این منطقه است کانون فرهنگی و هنری کودکان با دارا بودن کتابخانه و برگزاری کلاسهای هنری و فراهم آوردن اردوهای آموزشی و برگزاری مسابقاتی از جمله تئاتر و نقاشی و سفالگری میتواند تأثیر مثبتی در تربیت کودکان این محله بگذارد.
استادیوم کارگران
استادیوم کارگران از نزدیکترین باشگاههای ورزشی خیابان شوش است. استادیوم کارگران در خیابان خزانه بخارایی شمالی در قسمت شمال غربی محله شوش قرار دارد. استادیوم کارگران نیز دارای استخر سرپوشیده بوده و از مهمترین مزایای آن برگزاری کلاسهای آموزشی انواع ورزشهای رزمی، والیبال و کشتی و سالنهای مجهز به تجهیزات پرورش اندام است.
.
امکانات آموزشی محله شوش
- مدرسهء ۲۲ بهمن (دولتی و پسرانه)
- مدرسهء حاج اسماعیل صالحی شهرابی( دولتی و دخترانه)
- مدرسه معصومیه اسلامی
- مدرسه شهید فیاض بخش
.
مراکز خرید محله شوش
محله شوش تهران از جمله محلههایی است که در محدوده بازار تهران قرار دارد. و به همین دلیل بهترین دسترسیها را به منطقه بازار تهران دارد. به جز بازارهای محدوده منطقه ۱۲ تهران فروشگاه نجم خاور میانه واقع در تقاطع خیابان فدائیان اسلام و خیابان غیبی بوده و فاصله چندانی تا این محله ندارد. فروشگاه نجم همچنین از طریق وسایل نقلیه عمومی از جمله اتوبوس و تاکسی به راحتی قابل دسترس است. از نزدیکترین میادین میوه و تره بار به محله شوش میتوان به میدان میوه و تره بار محله کوثر واقع در شمال غربی محله شوش و میدان میوه و تره بار هرندی اشاره کرد.
بازارچه مولوی
این محله به موجب قرارگیری در جنوب غربی بازارچه مولوی، به عنوان بزرگترن بازار پارچه تهران مدسترسی بسیار خوبی را به این بازار دارد.
مراکز درمانی شوش
بیمارستان مهدیه در جنوب میدان شوش و خیابان فدائیان است که دارای انواع تخصصها از جمله تخصص کودکان و زنان، قلب، آنکولوژی، عفونی، چشم پزشکی و دیگر تخصصهای لازم برای رفع مشکلات پزشکی اهالی منطقه است.
درمانگاه شماره نوزده واقع در خیابان هفده شهریور که از جمله مراکز درمانی طرف قرارداد با بیمه تأمین اجتماعی است.
.
زندگی در محله شوش تهران
محله شوش تهران از جمله محلههایی است که دسترسی بسیار خوبی را به مراکز خرید تهران و بسیاری از مناطق و جاهای دینی تهران در منطقه ۱۲ تهران دارد. این محله در مجاورت محلههایی مانند بازار بزرگ تهران، محله پامنار، محله عودلاجان و محله دولاب تهران قرار داشته و به همین دلیل میتواند دسترسی بسیار خوبی را به این مناطق داشته باشد. حمل و نقل عمومی در شوش نیز به دلیل قرار گرفتن در محدوده مرکزی شهر تهران وظعیت مطلوبی دارد. اما باید توجه داشت که این محله اصیل و قدیمی به دلیل رها شدن مشکلات آن، پس از سالها نتوانسته است بسیاری از مشکلات خود را مرتفع کند. موضوع بافت فرسوده و املاک ریزدانه از بزرگترین مشکلات شوش تهران است. همچنین خیابانهای باریک و ترافیک و آلوگی بسیار شدید از دیگر مشکلات این منطقه است. در محله شوش بسیاری از املاک مسکونی امروزه تغییر کاربری داده شده و به مراکز تجاری و تولیدی تبدیل شدهاند. این موضوع باعث شده است تا جمعیت مهاجر منطقه تغییرات زیادی را در طول روز تجربه کرده و با تخلیه منطقه در طول شب، فضای رها شده در منطقه افزایش یافته و محیط برای بروز آسیبهای اجتماعی در منطقه افزایش یابد.
.
منبع:
کوچه گرد | https://kochegard.ir